Άρθρο - γνώμη του Paul Krugman (New York Times/ΒΗΜΑ)
«Και η απληστία - σημειώστε τα λόγια μου - δεν θα σώσει μόνο την χαρτοβιομηχανία Teldar, αλλά και την άλλη δυσλειτουργική επιχείρηση που αποκαλείται ΗΠΑ».
Με αυτά τα λόγια είχε ολοκληρώσει ο φανταστικός χαρακτήρας Γκόρντον Γκέκο την περίφημη ομιλία του «Η απληστία είναι καλή» στην ταινία "Wall Street" του 1987. Στην ταινία, ο Γκέκο πήρε το μάθημα του. Αλλά στην αληθινή ζωή το δόγμα του θριάμβευσε και η πολιτική που στηρίζεται στην αντίληψη ότι η απληστία είναι καλή είναι ένας βασικός λόγος που τα εισοδήματα του πλουσιότερου 1% αυξάνονται απείρως ταχύτερα από ό,τι εκείνα της μεσαίας τάξης.
Σήμερα, ωστόσο, ας εστιάσουμε την προσοχή μας στην υπόλοιπη πρόταση - το σημείο όπου ο Γκέκο συγκρίνει την Αμερική με μια επιχείρηση. Αυτή είναι μια ιδέα ευρείας αποδοχής. Και είναι η βασική ιδέα πίσω από την προεκλογική στρατηγική του Μιτ Ρόμνι για την προεδρία: στην πράξη, βεβαιώνει πως αυτό που πρέπει να κάνουμε για να διορθώσουμε την προβληματική μας οικονομία είναι να εκλέξουμε έναν επιτυχημένο επιχειρηματία.
Το επιχείρημα αυτό βέβαια μας ωθεί να εξετάσουμε πιο προσεκτικά την επιχειρηματική σταδιοδρομία του. Και, όπως φαίνεται, υπάρχει ένα άρωμα από Γκόρντον Γκέκο στο πέρασμα του Ρόμνι από την χρηματιστηριακή Bain Capital: όταν πουλούσε και αγόραζε εταιρείες, συχνά εις βάρος των εργαζομένων τους, αντί να διοικεί εταιρείες για μεγάλα διαστήματα. (Επίσης, πότε θα δημοσιεύσει τις φορολογικές του δηλώσεις;) Ούτε βέβαια βοηθούν καθόλου την αξιοπιστία του οι αναπόδεικτες διαβεβαιώσεις του πως υπήρξε «δημιουργός θέσεων εργασίας».
Υπάρχει όμως ένα βαθύτερο πρόβλημα στην αντίληψη ότι αυτό που χρειάζεται ένα έθνος είναι ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας στην προεδρία: η Αμερική στην πραγματικότητα δεν είναι επιχείρηση. Δεν αρκεί η μεγιστοποίηση των επιχειρηματικών κερδών για μια καλή οικονομική πολιτική. Και οι επιχειρηματίες - ακόμη και οι σπουδαίοι επιχειρηματίες - δεν έχουν εν γένει ιδιαίτερες ικανότητες ή ιδέες ως προς το τι απαιτείται για να ανακάμψει η οικονομία.
Γιατί μια εθνική οικονομία δεν μοιάζει με μια επιχείρηση; Καταρχήν, στα κράτη δεν υπάρχουν «απλά» οικονομικά αποτελέσματα - κέρδη ή ζημιές. Μια οικονομία είναι απείρως πολυπλοκότερη ακόμη και από τη μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία.
Αυτό που μετρά περισσότερο στην περίπτωση μας, ωστόσο, είναι το εξής σημείο: ακόμη και οι γιγαντιαίες πολυεθνικές πωλούν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής τους σε άλλους ανθρώπους και όχι στους εργαζομένους τους - ενώ αντίθετα, ακόμη και οι μικρές χώρες πουλούν τα περισσότερα προϊόντα τους στον εαυτό τους και οι μεγάλες χώρες σαν την Αμερική είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό πελάτες του εαυτού τους.
Ναι, υπάρχει παγκόσμια οικονομία. Αλλά έξι στους επτά Αμερικανούς εργάζονται στον κλάδο υπηρεσιών, που είναι σε μεγάλο βαθμό στεγανοποιημένος από τον διεθνή ανταγωνισμό και ακόμη και τα βιομηχανικά μας προϊόντα απευθύνονται σε μεγάλο βαθμό στην εγχώρια αγορά. Το γεγονός ότι πουλάμε κυρίως στον εαυτό μας κάνει τη διαφορά όταν μιλάμε για οικονομική πολιτική.
Η Αμερική σίγουρα χρειάζεται καλύτερες οικονομικές πολιτικές από αυτές που έχει σήμερα - και, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για τις κακές πολιτικές ανήκει στους Ρεπουμπλικάνους και στην τακτική «καμένης γης» που ακολουθούν έναντι σε κάθε εποικοδομητικό μέτρο, και ο πρόεδρος Ομπάμα έκανε ορισμένα σημαντικά λάθη.
Αλλά δεν πρόκειται να έχουμε καλύτερες πολιτικές αν ο άντρας που θα καθίσει του χρόνου στο οβάλ γραφείο βλέπει σαν δουλειά του τη μοχλευμένη εξαγορά της «Αμερική Α.Ε.».
